Dù không còn được nguyên vẹn, nhưng khu tháp Chiên Đàn vẫn lưu giữ kiến trúc đặc trưng của người Chăm Pa xưa qua cụm ba tháp đứng song song nhau đang tồn tại ở thị xã Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Du lịch Quảng Nam, khám phá vẻ đẹp bí ẩn của tháp Chiên Đàn
Tháp Chiên Đàn là một cụm tháp cổ của vương quốc Champa, nằm trên địa phận xã Tam An, thành phố Tam Kỳ. Đây là cụm tháp có ba ngôi tháp khá lớn, tuy nhiên chỉ còn tháp chính giữa là giữ được hình thù của một ngôi tháp Chăm với phần thân và chóp mái. Cả ba đều là tháp vuông có các tầng mái, giống nhau về hình dáng, cấu trúc, trang trí, trong đó tháp trung tâm cao nhất.
Tháp bắc là tháp nhỏ nhất, phần đỉnh tháp đã bị sụp hoàn toàn, cửa ra vào đổ mất phần tiền sảnh. Vòm cuốn trên cửa ra vào còn tương đối nguyên vẹn, các cửa giả bị hư hại nặng. Tháp giữa là tháp lớn nhất và nguyên vẹn hơn 2 tháp kia. Đỉnh tháp còn lại một tầng, tiền sảnh và các cửa giả bị sụp mất phần chân. Tháp nam nhỏ hơn tháp giữa và lớn hơn tháp bắc với phần mái tháp đã bị sụp đổ hoàn toàn.
Ba ngôi tháp có hình dạng giống nhau, thân tháp dong dỏng cao, các tầng phía trên có tỷ lệ cân đối hài hoà, các khối dọc của các cột ốp nhô ra vừa phải đủ để tạo ra những đường nét vừa kín đáo vừa trang nhã. Trên thân tháp Chiên Đàn không có hoa văn trang trí. Các trụ ốp tường và các đường gờ của khối hình chữ nhật hẹp dọc theo chân tháp làm cho tháp có vẻ cao hơn.
Nhà trưng bày hiện vật ở tháp Chiên Đàn.
Mỗi tháp có 3 cửa giả và một cửa ra vào, phía trên các cửa có vòm uốn cong và nhọn lên trên thành hình lá đề, giữa vòm cuốn có một bức phù điêu dạng lá nhỉ. Trên các đường diềm mái bằng sa thạch có chạm một dãy mặt Kala tương tự nhau. Các tháp Chiên Đàn có dáng vẻ trang nhã được đánh giá là một trong những phong cách đẹp nhất của nghệ thuật kiến trúc cổ Chăm Pa.
Qua ba đợt khai quật, các nhà nghiên cứu cho rằng chưa có nhóm ba tháp nào có số lượng hiện vật nhiều như tháp Chiên Đàn. Năm 1989, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một hệ thống mô típ trang trí chân tường cùng hàng trăm tác phẩm điêu khắc bằng sa thạch, là tượng nam thần, nữ thần, nhạc công, Apsara, động vật, đài thờ… Đến năm 1997, người ta tìm thấy một tấm bia đá được mài phẳng một mặt, trên đó có khắc 8 dòng cổ tự Sanskrit, có gốc tích từ chữ Ấn Độ.
Tháp Chiên Đàn nhìn từ trên cao.
Ảnh: Redsvn
Trong số các hiện vật phát hiện được ở tháp Chiên Đàn có 2 bàn thờ chạm nổi hình hoa sen, đường kính lớn nhưng mỏng, được để trên phần đế rời, mặt bàn thờ chạm 2 tầng hoa sen, mỗi tầng có 8 cánh hoa, ở giữa là gương sen lớn với những hạt sen tròn. Tại tháp nam, người ta tìm thấy một tấm lá nhỉ có hình nữ thần Uma 6 tay, 2 tay chắp trên đầu, 4 tay cầm cung, tên, đinh ba, vòng.
Các loài vật được điêu khắc trên đá. Ảnh: Redsvn.
Ngoài tượng người, ở tháp Chiên Đàn có nhiều tượng động vật như rắn Naga, ngỗng thần Hamsa, chim thần Garuda, voi, sư tử, nai… Động tác múa của các vũ nữ Chiên Đàn mô phỏng theo vũ nữ ở đài thờ Trà Kiệu, nhưng không mềm mại, trang phục cũng thay đổi với váy ngắn đến đùi, thắt lưng vải buông thành vạt lớn, giống như chiếc khố, cong và nhọn ở đầu mút. Đồ đeo cổ là một vòng bằng kim loại.
Ảnh: Redsvn
Bên cạnh 3 ngọn tháp còn tồn tại, quanh khu vực tháp Chiên Đàn còn rất nhiều nền móng là dấu tích của những công trình đã sụp đổ, cho thấy quy mô bề thế của khu đền tháp trong thời kỳ thịnh vượng. Do đó, để hiểu hơn về lịch sử, kiến trúc của vương quốc Chăm Pa xưa cũng như vùng đất miền Trung ngày nay, đừng bỏ qua cụm ba tháp này trong chuyến du lịch Quảng Nam của bạn!
Tấm bia đá cổ. Ảnh: Redsvn.
Ảnh: Redsvn
Nguồn: ivivu.com